italia

De aardschok die zondagochtend de buurt van de Noord-Italiaanse stad Ferrara trof heeft niet alleen zeven mensenlevens gekost, het is van de beving in Assisië geleden, in 1997, dat nog zoveel waardevol erfgoed werd vernield.

Hoewel vierduizend burgers in de regio Emilia Romagna tot nader order niet naar huis kunnen en in scholen, sporthallen of tentenkampen zijn ondergebracht, is het woningenbestand er minder zwaar getroffen dan het historische erfgoed.

De beving van zondag had een kracht van 5,9 op de schaal van Richter en werd gevolgd door een tergend lange reeks naschokken. Met name kerken, burchten en palazzi liepen daarbij niet te overziene schade op.

Volgens experts is het geleden van de aardschok in Assisië, in 1997, dat het landelijke patrimonium het nog zo hard te verduren kreeg. In de Franciscus-stad kwamen toen de gewelven van de basiliek naar beneden en werd ook de klokkentoren toegetakeld. Bij de aardbeving die op 6 april 2009 308 dodelijke slachtoffers maakte in L'Aquila, in de Abruzzen, gingen eveneens talrijke monumenten tegen de vlakte.

In het zopas getroffen Ferrara, de praalstad van het middeleeuwse geslacht Este op de oevers van de Po, kreeg vooral het beroemde Castello Estense een stevige dreun. Van de bakstenen burcht kwamen meerdere brokstukken naar beneden.

"De schade is enorm", zegt Mario Resca, directeur-generaal van de dienst schattingen bij het ministerie van Cultureel Erfgoed. Resca vreest bovendien dat de naschokken de structuur van de burcht en andere waardevolle gebouwen in de buurt enkel maar verder zullen aantasten. Ook diverse fraai uitgewerkte kroonlijsten uit de renaissance kwamen op straat terecht.

Duizend jaar kunst
"Ferrara leeft van het toerisme. Op een moment waarop onze middelen schaars zijn en het Italiaanse erfgoed sowieso al in de problemen zit, is dit een bijkomende klap."

Over een kostenplaatje wil Resca zich nog niet uitspreken. Aan de pers zei ook Vasco Errani, president van de regio Emilia Romagna, dat "het over immense schade" gaat, "het heeft geen zin nu al met cijfers uit te pakken. We willen de schademeting op een strikte en ernstige wijze uitvoeren om zo een roadmap voor de wederopbouw vast te leggen."

In Ferrara, de stad van romanschrijver Giorgio Bassani en zijn magnum opus De tuin van de Finzi-Contini, blijven niet alleen het Castello Estense, maar ook de Nationale Pinacotheek, het Archeologisch Museum en het vijftiende-eeuwse Casa Romei tot nader order gesloten.

"Duizend jaar kunst zijn tot stof gereduceerd", titelde gisterochtend de krant La Repubblica. Ferrara, een vijftigtal kilometer ten noorden van Bologna, is misschien wel de drukst bezochte en erfgoedkundig bekendste plaats van de regio, in kleinere plaatsen is de situatie nog dramatischer.

Neem het stadje San Felice sul Panaro, in de ten westen van Ferrara gelegen provincie Modena. Daar zijn niet alleen drie historische kerken ingestort, waaronder de erg waardevolle Chiesa Arcipretale, ook de tevens door de Estes gebouwde burcht La Rocca heeft onherstelbare schade opgelopen. Drie van de vier torens zijn ingestort en grote delen van de vestingmuren zijn afgebrokkeld.

"La Rocca was onze trots en vreugde", getuigt een inwoner aan Reuters. "We zijn ons artistiek erfgoed zo goed als kwijt", zegt burgemeester Simone Silvestri. "God zij dank vielen er geen dodelijke slachtoffers."

Net als in andere getroffen locaties in de buurt, en in L'Aquila sinds 2009, is het historische centrum ook in San Felice tot zona rossa uitgeroepen. Bewoners mogen hun huizen niet langer in, enkel reddingswerkers en bouwkundigen mogen het gebied nog betreden.

Een zware cultuurhistorische tol betaalt ook het plaatsje Finale Emilia, eveneens in Modena. De veertiende-eeuwse klokkentoren, waarvan zondag aanvankelijk nog een eenzame stomp overeind bleef die later op de dag door een naschok tegen de vlakte ging, haalde in binnen- en buitenland de voorpagina's. In Finale moest behalve de toren ook de San Carlo-kerk eraan geloven. Een zeventiende-eeuws schilderij van Giovanni Francesco Barbieri, alias Il Guercino, kwam onder de brokstukken terecht en is vermoedelijk reddeloos verloren.

Zowel in Finale als in San Felice is de enige troost dat de aardschok niet enkele uren later plaatsvond, tijdens de ochtendmis. In dat geval zou het menselijk leed niet te overzien zijn geweest.