italia

Sinterklaas heeft in Nederland duidelijk nog niet aan populariteit ingeboet. Hoewel de kruidnootjes en chocoladeletters al in augustus in de winkel liggen, wordt er dit weekend nog steeds volop van gesnoept en klinken de geijkte stoombootliedjes in elke winkel waar de Sint en zijn assistenten inkomen komen doen.

Terwijl de Sint in elk zichzelf respecterende plaats voet aan wal zet, na een tochtje over de mistige wateren, denk ik terug aan die hete dag waarop ik de Sint ooit mocht verwelkomen. Niet in Nederland uiteraard, waar de temperatuur de afgelopen jaren ver onder het vriespunt lag tijdens de intochten, maar in Bari, diep in het zuiden van de Italiaanse laars.

Daar vieren ze namelijk op 8 mei Sinterklaas. De man die dan op een bootje de haven binnen komt gevaren, lijkt echter niets op de Nederlandse Goedheiligman. Geen lange witte baard, maar een korte grijze. Geen mijter, maar een aureool. En geen blanke huid, nee, deze Sint Nicolaas heeft duidelijk een getinte huidskleur. Geen dansende pieten, maar een gevolg van hooggeplaatste inwoners van Bari.

Deze echte Sinterklaas heeft gelukkig wel een staf en een dik boek bij zich, al zal daar heel wat anders in te lezen staan dan we onze kinderen hier in Nederland wijsmaken. En hoewel deze Sint Nicolaas misschien maar weinig weg heeft van de kindervriend zoals wij die kennen, is dit toch de enige echte Sinterklaas.

Voor velen wordt de verwarring nu misschien nog wel groter dan hij al was. Sinterklaas komt volgens de meeste liedjes immers uit Spanje, terwijl we ook wel eens hebben gehoord dat de bisschop in Turkije is geboren. Maar Italië? Hoezo denken de Italianen dat de enige echte Sinterklaas in hun midden vertoeft?

Het verhaal is even mooi als waar – in elk geval voor zover we nu weten, en zeker geloofwaardiger dan zijn Spaanse paleis. Sint Nicolaas komt volgens de Italianen namelijk ook uit Turkije. Hij was bisschop in Myra, een kleine havenstad in het zuidwesten van het land. Over zijn leven zijn nauwelijks echte feiten bekend. Volgens de overlevering stief de heilige Nicolaas op 6 december 343. Na zijn dood kwamen de verhalen los over de wonderen die hij tijdens zijn leven zou hebben verricht en werd hij heilig verklaard.

Sint Nicolaas werd ‘aangewezen’ als beschermheilige van zeelieden, reizigers, kinderen, dieven en – minder bekend – maagden en prostituees. In de kerk in Myra waar hij was begraven, kwamen duizenden mensen om hem de laatste eer te bewijzen. Het werd een waar bedevaartsoord, maar het gevaar lag op de loer.

Het deel van Turkije waar Myra zich bevond, was toen nog deel van de christelijke cultuur. In 1087 rukten de moslims echter op en dreigde het graf in handen van de Turken te vallen. Daar moest een stokje voor worden gestoken, zo vonden de Italianen. Zeelieden uit de Italiaanse stad Bari voeren in het geheim met drie schepen naar Myra en roofden de beenderen van de heilige Nicolaas, om ze mee te nemen naar hun thuishaven.

Op 8 mei 1087 kwamen ze met ‘hun’ Sint Nicolaas aan in de stad. Het was een belangrijk evenement voor Bari,dat nog elk jaar feestelijk wordt herdacht met de intocht van Sint Nicolaas. In datzelfde jaar begonnen de inwoners van Bari met de bouw van een grote basiliek, waar de beenderen van Sint Nicolaas werden herbegraven.

En hoewel het natuurlijk helemaal niet past bij het Nederlandse Sinterklaasfeest, kun je daar tot op de dag van vandaag het graf van Sinterklaas bewonderen. Geen eeuwenoude man met een baard dus, die het eeuwige leven heeft en al jarenlang cadeautjes ronddeelt, maar een heus graf in een enorme basiliek.

Hoe wij dan toch bij Spanje komen? Misschien omdat Bari in 1503 werd bezet door de Spanjaarden. Deze bezetting duurde tot ver in de achttiende eeuw, waarmee Sinterklaas dus een paar eeuwen Spaans was. Dankzij het feit dat hij beschermheilige was van zee- en kooplieden, werd hij op steeds meer plekken vereerd. Vanuit Bari raakte hij bekend in Napels, Rome en Frankrijk en belandde hij uiteindelijk ook in Nederland.

Hier vieren we zijn feestelijke aankomst op zijn vermoedelijke sterfdag. Maar wie er geen genoeg van kan krijgen en blij is met de kruidnootjes die in de zomer al in de schappen liggen: begin mei kun je in Bari dus een heel zomers Sinterklaasfeest vieren…